In Haspengouw liggen nog verschillende grafheuvels, oftewel tumuli, uit de Gallo-Romeinse tijd. Ze vormen opvallende landschappelijke bakens in het landschap. Ze zijn ‘gebouwd’ uit dezelfde vruchtbare aarde die al lang voor de komst van de Romeinen zorgde voor een rijke plattelandscultuur in onze contreien.
Tumuli zijn vrijwel de enige bovengrondse sporen van een wereld die 16 eeuwen geleden verdween.
De tumulus van Vechmaal is een kleine grafheuvel met een diameter van 18-20 meter. Tijdens de 19e eeuw werd hij geplunderd door schatgravers. De vondsten zijn nog steeds niet terug gevonden. Hierdoor is ook weinig over deze grafheuvel bekend. De grafheuvel dateert vermoedelijk van de 2e eeuw n.C.
De tumulus van Gutschoven werd in 1985 opgegraven door de archeologische buitendienst van het Provinciaal Gallo-Romeins Museum van Tongeren. Die bleek reeds eerder door schatgravers onderzocht te zijn, zij het zonder succes. Mogelijk gebeurde dit door Franse soldaten van Lodewijk de XV tijdens de Oostenrijkse Successieoorlog. Tijdens het onderzoek stelden de archeologen de aanwezigheid vast van twee brandgraven, één van een jonge vrouw en één vermoedelijk van een man. Het vrouwengraf werd omwille van de rijkelijke inhoud als het eigenlijke tumulusgraf beschouwd.
Haar crematieresten waren verzameld in een mooie helder blauwgroene glazen urne en vergezeld van een grote hoeveelheid vaatwerk. De bijzettingen kunnen op basis van de grafgiften, waaronder naast terra sigillata ook een olielamp en glaswerk, tussen 70 en 90 gedateerd worden. De sporen uit de La Tène-tijd tonen aan dat de grafheuvel boven op een oudere begraafplaats was opgeworpen.
De grafinhouden worden bewaard/tentoongesteld in het Gallo-Romeins Museum in Tongeren.
